Bij toegankelijkheid denken we vaak aan speciale doelgroepen en extra dingen aanpassen. Maar wist je dat veel dingen die we kunnen doen om toegankelijker te communiceren voor iedereen prettig zijn? In dit blog laat ik je zien hoe bepaalde dingen niet alleen fijn zijn voor ‘speciale doelgroepen’ maar ook voor de ‘gewone’ mens (al is niemand helemaal normaal, maar dat is een andere discussie).

Ik vroeg onlangs op Facebook waar mensen aan denken bij toegankelijke communicatie. Als reacties kreeg ik:

• Van die A’tjes bovenaan de website waarmee je de grootte van letters en het contrast kunt aanpassen
• Goed leesbaar, eenvoudig woordgebruik
• Kleurcontrast en de verschillende soorten kleurenblindheid

Nu is er nog veel meer wat onder toegankelijke communicatie valt, maar dit zijn al een aantal punten waar je aan kunt denken. Overigens vind ik de A’tjes om letters te vergroten een beetje achterhaald, want in de meeste browsers kun je makkelijk in- en uitzoomen en daardoor alles al groter zetten. Een responsive website blijft dan vaak ook gewoon binnen beeld, dus je hoeft niet meer het beeld helemaal van rechts naar links te verschuiven.

Een aantal websites waarvan ik weet dat ze wel de A’tjes bovenin hebben hadden van zichzelf al redelijk grote letters en fijne contrasten. Sommige sites hebben ook nog een ‘lees voor’ knop staan. Het nadeel van deze knop bovenaan de site zetten is dat hij dan de hele site, inclusief het menu gaat voorlezen. Het duurt dan best lang voordat je bij de tekst op de pagina zelf bent (of een artikel). Mensen die echt veel lezen met voorleeshulp gebruiken vaak al VoiceOver voor ze op de site zijn of hebben een andere schermlezer die alles voorleest. Daarmee kun je zelf makkelijk door een website heen. Je kunt dan het menu overslaan en meteen de belangrijke tekst gaan lezen.

Taalkeuze

Naast de knopjes voor lettergrootte, contrast en soms ook voorlezen hadden een aantal websites ook de keuze om over te gaan op Engels en soms zelfs op Frans. Dat is ook toegankelijk communiceren. Je websitebezoeker kan meteen de taal kiezen waarin hij het makkelijkst leest. Als je filmpjes op je website gebruikt is het dan wel handig om die ook in meerdere talen aan te bieden of te ondertitelen in meerdere talen. Vergeet ook niet om op de Engelse website de alt-teksten bij afbeeldingen in het Engels te schrijven.

Alt-tekst

Een alt-tekst is de beschrijving die je toevoegt aan een afbeelding. Alt-tekst staat voor alternatieve tekst en deze wordt gelezen door schermlezers die door blinden en slechtzienden gebruikt worden. Maar de alt-tekst verschijnt ook wanneer de afbeeldingen op je website niet getoond worden, bijvoorbeeld door een storing of traag internet. Dus een goedziende websitebezoeker kan de alt-tekst ook te zien krijgen en weet daardoor wat er op de afbeelding staat als hij die nog niet ziet. Daarnaast kun je in de alt-tekst een zoekwoord verwerken, waardoor zoekmachines als Google je afbeeldingen ook kunnen tonen als er op het zoekwoord gezocht is. Ik schreef hier al wat een goede alt-tekst is en hier leg ik uit hoe je deze ook op social media toevoegt aan je afbeeldingen.

Contrast en prettig leesbare lettertypes

Goede contrasten en goed leesbare lettertypes zijn voor iedereen fijn. Als een lettertype veel krulletjes en sierlijke letters heeft zijn ze voor veel mensen lastiger te lezen. Wist je overigens dat er een lettertype is dat voor mensen met dyslexie heel prettig te lezen is? Als jouw letters een slecht contrasterende kleur hebben met de achtergrond is je tekst voor veel mensen niet goed te lezen. Ik zag laatst al een opmerking van iemand die gewoon goed ziet over een website die niet prettig te lezen was omdat de letters vrij licht waren. Zelf kan ik witte letters op een gekleurde achtergrond niet goed lezen, dus ik kies zelf voornamelijk voor donkere letters op een lichte achtergrond. Mijn afbeeldingen met gele cirkels hebben daarom altijd zwarte tekst.

Op social media zie je ook vaker krullerige en sierlijke letters voorbijkomen in koppen en soms zelfs woorden in de teksten zelf. Deze worden gemaakt in een generator en gekopieerd en geplakt naar het bericht op social media. Helaas worden deze letters niet herkend door schermlezers voor blinden en slechtzienden en ook niet herkend door het social media platform zelf wanneer je gaat zoeken. Er zijn mensen die deze lettertypes hebben gebruikt om hun naam of kopregel op LinkedIn op te leuken, maar daardoor niet meer gevonden werden als er gezocht werd op hun naam. In dit artikel schreef ik hier uitgebreider over.

Video’s met ondertiteling én waarin gesproken wordt

Ondertitelde video’s zijn fijn voor mensen die slechthorend of doof zijn. Maar je kunt hiermee ook de mensen bereiken die zonder geluid aan door hun social media scrollen. Vaak moet je het geluid zelf nog aanzetten bij een video om hem te kunnen beluisteren. Zorg naast tekst in beeld toch ook altijd voor een video waarin de belangrijkste boodschap verteld wordt. Blinden en slechtzienden kunnen vaak niet veel met ondertiteling en tekst in beeld en willen ook graag jouw belangrijkste boodschap meekrijgen. Ik kom regelmatig video’s tegen met een leuk muziekje en in beeld een uitleg in tekst. Maar deze kan ik niet doorsturen naar mijn blinde vrienden en zelf heb ik ook niet altijd zin om intensief te lezen.

Duidelijke en begrijpelijke teksten

Teksten met veel moeilijke woorden en vaktermen zijn vaak lastig om te lezen. Wist je dat er zelfs speciale cursussen zijn voor secretaresses die juridische of medische teksten moeten schrijven? Dat is typische vaktaal. Vaktaal is prima om te gebruiken als je met een collega in gesprek bent of wanneer je een artikel schrijft voor een vakblad. Lees je tekst eens na en bedenk of iemand die nog niet goed is in Nederlands of jouw vakgebied nauwelijks kent je tekst ook begrijpt. Of laat je tekst eens lezen door iemand uit je omgeving die niet heel goed weet wat jij allemaal doet. Een potentiële klant die nog niet goed weet waarmee jij hem kunt helpen wil ook graag weten wat jij doet. Duidelijke en begrijpelijke teksten zijn vaak voor iedereen prettig om te lezen. Je hoeft minder na te denken over de tekst en wat er nu eigenlijk staat.

Een gebruiksvriendelijke website

Een gebruiksvriendelijke website is snel te begrijpen en duidelijk. Hierin komt eigenlijk heel veel van de bovengenoemde punten samen. Er moet ook duidelijk zijn waar je kunt klikken voor contactgegevens (meestal noemen we die pagina dan ook ‘contact’). Een pagina met blogs noem je dan het liefst ook blog. Iemand die op je site komt en zich afvraagt of jij ook blogs hebt geschreven over jouw werk, zoekt dan toch als eerste naar het woord ‘blog’ in de menubalk. Moet hij daarvoor langer zoeken en heeft jouw concurrent (of collega) wel een blog waar hij meer kan lezen? Dan kiest hij toch voor je concullega. Gebruik ook niet teveel vreemde symbolen omdat jij ze leuk vindt. Op een treinstation zoeken we immers ook het eerst naar de twee poppetjes (mannetje en vrouwtje) als we een toilet zoeken. En een poppetje in rolstoel als we een invalidentoilet zoeken.

Video, audio of tekst

Geef jij mensen de keuze tussen een video kijken, een audio luisteren en een blog lezen? Sommige mensen houden nou eenmaal meer van lezen en anderen meer van kijken of luisteren. Dat heeft niks te maken met of ze slecht zien of slecht horen. Al wordt er wel vaak gedacht dat ik vanwege mijn visuele beperking liever een audio krijg. Ik heb niet altijd de mogelijkheid om te luisteren. Met veel geluid in mijn omgeving versta ik toch niet wat jij zegt en wacht ik tot een rustig moment om te luisteren. Door je blog ook als podcast of video aan te bieden kunnen mensen zelf kiezen op welke manier ze de informatie krijgen. En sommige mensen zullen zowel een podcast luisteren als je blog lezen en misschien ook nog een video kijken. Herhaling is in dit geval niet vervelend. Het helpt juist om iets vaker te horen. Soms ga je pas iets doen met informatie nadat je het op verschillende manieren hebt gelezen of gehoord.

Toegankelijke locatie

Vermeld ook eens op je site of je locatie rolstoeltoegankelijk is en er een invalidentoilet is (en gebruik die dan alsjeblieft niet als berging, want daarmee is er geen toegankelijk invalidentoilet). En vermeld jij op je contactpagina alleen je adres? Of ook hoe goed je locatie te bereiken is met het openbaar vervoer? Ik kan als slechtziende bijvoorbeeld niet zelf met een auto of fiets komen, maar reis wel graag met het openbaar vervoer. Als ik op jouw site al kan zien dat er een bushalte zit met goede verbindingen is dat makkelijker dan het zelf nog moeten uitzoeken.

Momenteel interview ik een aantal mensen die zich bezighouden met toegankelijke communicatie en digitale toegankelijkheid. In de artikelen die ik schrijf over de interviews ga je lezen hoe breed dit onderwerp is. Ik vraag iedereen ook om een kleine, snelle of makkelijke tip waarmee je nu al iets aan toegankelijk communiceren kunt doen.

Op welke punten ben jij al bezig met toegankelijke communicatie?