Schrijf je namen van feestdagen met of zonder een hoofdletter aan het begin? En woorden die afgeleid zijn van een feestdag? In dit blog laat ik je zien dat er soms verschillende schrijfwijzen zijn en welke samenstellingen er zijn bij de feestdagen.
Verschil officiële spelling en spellingwijzer Onze Taal
In Nederland hebben we twee boekjes met spellinguitleg: Het Groene Boekje en Het Witte Boekje. Het Witte Boekje wordt ook wel de spellingwijzer Onze Taal genoemd en wijkt soms af van de officiële spelling die in Het Groene Boekje staat. De grootste verschillen zitten hem vooral in de regels voor samenstellingen met –n en koppeltekens. Daarnaast schrijft Onze Taal een aantal benamingen van feestdagen met hoofdletters aan het begin waar de officiële spelling dat niet doet. Volgens de officiële spelling zijn het dan geen officiële benamingen van feestdagen.
De regel is dat officiële benamingen van feestdagen een hoofdletter krijgen. Naast officiële benamingen heb je ook onofficiële benamingen van feestdagen. Een officiële naam is bijvoorbeeld Pasen, onofficieel is eerste paasdag of paasfeest. De spellingwijzer Onze Taal zou Eerste Paasdag met hoofdletters schrijven. Dat is omdat het soms lastig is om uit te vinden of een benaming van een feestdag officieel of onofficieel is. Voor de uitgebreide lijst met verschillen in hoofdlettergebruik bij feestdagen tussen de officiële spelling en de Schrijfwijzer Onze TAal kun je kijken op de site van Onze Taal. Onderaan dit blogartikel volgt nog een overzicht met de verschillen voor de feestdagen die ik in dit blog benoem.
Samenstellingen met een feestdag en een ander woord zijn altijd met kleine letter. Denk maar aan paasbrunch en moederdagcadeau.
In dit blog hanteer ik verder de officiële spelling. Je kunt er voor jezelf voor kiezen om de schrijfwijzer Onze Taal te volgen. Wees hier dan wel consequent in binnen je communicatie, want het zou slordig zijn als je eerst Eerste Paasdag met hoofdletters schrijft in je tekst en verderop tweede paasdag weer met kleine letters. Noteer je keuze voor jezelf in bijvoorbeeld een stijlboek of stijlgids. De feestdagen staan hier bij elkaar als een periode. In de meeste lijsten worden ze alfabetisch gesorteerd, maar ik vermoed dat jij juist rond een bepaalde periode even op zoek gaat naar de woorden en dan meteen door kunt scrollen naar de periode waar je mee bezig bent.
Oud en nieuw
Op 31 december vieren we oudjaarsavond of oudjaarsdag. Dat is geen officiële feestdag en daarom schrijf je deze ook met kleine letters. Op 1 januari vieren we Nieuwjaar, de officiële benaming van het feest, nieuwjaarsdag is een onofficiële benaming en krijgt een kleine letter. Als we met nieuwjaar naar het nieuwe jaar verwijzen schrijven we het met een kleine letter, zoals in ‘gelukkig nieuwjaar’. De woordgroep ‘oud en nieuw’ wordt met kleine letters geschreven, aangezien oudjaarsdag geen feestdag is en het als geheel dus ook geen officiële benaming van een feestdag is. Op 6 januari is het dan Driekoningen, wat weer met een hoofdletter wordt geschreven, vaak is dit de dag waarop de kerstboom weer wordt opgeruimd.
Met hoofdletter: Nieuwjaar (als 1 januari bedoeld wordt), Driekoningen
Zonder hoofdletter: nieuwjaarsdag, oud en nieuw, oudjaar, oudejaar, oudjaarsdag, oudejaarsavond, nieuwjaar (als in ‘gelukkig nieuwjaar’), nieuwjaarsreceptie, nieuwjaarswens
Valentijnsdag
Valentijnsdag is de officiële benaming van de feestdag die we vieren op 14 februari. Niet officieel is valentijn, dus dat schrijf je met een kleine letter.
Met hoofdletter: Valentijnsdag
Zonder hoofdletter: valentijn, valentijnskaart, valentijnscadeau
Carnaval tot en met Pinksteren
De feesten carnaval, Pasen en Pinksteren verschuiven elk jaar, maar hangen wel met elkaar samen. De 40 dagen voor Pasen is de vastenmaand en die begint op Aswoensdag. In de dagen voor Aswoensdag wordt carnaval gevierd. 40 dagen na Pasen valt Hemelvaart en 50 dagen na Pasen valt Pinksteren.
Pasen wordt gevierd op de eerste zondag na de eerste volle maan in de lente. Als de eerste volle maan van de lente op 21 maart is, betekent dit dat de eerste zondag na 21 maart Pasen wordt gevierd. In zo’n jaar valt de hele periode dus vroeg. Is het net volle maan geweest op 19 maart, dan is de volgende volle maan pas ergens half of eind april en valt Pasen en daarmee de hele periode later.
De dagen voor Pasen noemen we Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag, met hoofdletters omdat het officiële benamingen zijn. Stille Zaterdag wordt soms ook wel paaszaterdag genoemd, maar dit is onofficieel en dus met een kleine letter. De officiële naam is verder Pasen, paasfeest, paaszondag en eerste en tweede paasdag zijn onofficiële namen en worden met kleine letters geschreven. Ook Pinksteren is een officiële naam, pinksterfeest en eerste en tweede pinksterdag weer niet. Hemelvaart en Hemelvaartsdag zijn beide officiële namen en worden met hoofdletter geschreven. Het feest carnaval is geen officiële benaming van een feestdag, maar duidt een periode aan, net als vastenmaand of vastenperiode en schrijf je dus met kleine letter.
Met hoofdletter: Pasen, Witte Donderdag, Goede Vrijdag, Stille Zaterdag, Hemelvaart, Hemelvaartsdag, Pinksteren
Zonder hoofdletter: carnaval, vastenmaand, vastenperiode, eerste paasdag, tweede paasdag, paasfeest, paaszondag, paasei, paashaas, paasbrunch, paasontbijt, pinksterfeest, eerste pinksterdag, tweede pinksterdag, paasvakantie, hemelvaartweekend
Ramadan, Suikerfeest en Offerfeest
De vastenmaand van de Islam heet ramadan, wat een langere periode omvat en geen officiële feestdag is, daarom schrijf je dat met een kleine letter. Suikerfeest en Offerfeest zijn wel met een hoofdletter, want dit zijn officiële benamingen van feestdagen.
Met hoofdletter: Suikerfeest, Offerfeest
Zonder hoofdletter: ramadan, suikerfeestcadeau
Andere feestdagen
In de lente hebben we nog een aantal feestdagen. Zo hebben we op 27 april Koningsdag en hadden we vroeger op 30 april Koninginnedag, wat allebei met een hoofdletter geschreven wordt. Overigens wordt ook Prinsjesdag, de derde dinsdag in september, met een hoofdletter geschreven.
In mei hebben we op 4 mei nationale dodenherdenking (zonder hoofdletters) en op 5 mei Bevrijdingsdag (met hoofdletter). Ook al heeft niet iedereen elk jaar vrij op 5 mei, Bevrijdingsdag is de officiële benaming van de feestdag en schrijf je met een hoofdletter.
Moederdag is de tweede zondag van mei en mag je met een hoofdletter schrijven. Op de derde zondag van juni is het dan Vaderdag, ook met een hoofdletter. Daarnaast is Wereld Dierendag een officiële benaming van de feestdag op 4 oktober en dierendag weer niet.
Met hoofdletter: Koningsdag, Koninginnedag, Prinsjesdag, Bevrijdingsdag, Moederdag, Vaderdag, Wereld Dierendag
Zonder hoofdletter: dodenherdenking, nationale dodenherdenking, dierendag, moederdagcadeau, vaderdagontbijtje, bevrijdingsfestival
Sint-Maarten en Halloween
Op 31 oktober wordt Halloween gevierd. Oorspronkelijk is dit een feest om de doden te herdenken, maar tegenwoordig wordt het veel meer gebruikt als griezelfeest. Op 1 november is het dan Allerheiligen, een feest ter nagedachtenis aan alle heiligen en martelaren. 2 november is het Allerzielen, de dag waarop alle doden worden herdacht. Meestal wordt in een kerk dan een dienst gehouden speciaal voor de overledenen van het afgelopen jaar. Overigens is Halloween van oorsprong ook een soort dodenherdenking die ook verband houdt met Allerheiligen. Op 11 november vieren we dan Sint-Maarten nog. Met Sint-Maarten herdenken we eigenlijk dat Sint-Maarten zijn mantel in tweeën sneed en hem deelde met een arme man. In sommige tradities worden er ook vuren gestookt en zijn er grootse optochten. Er werd vroeger ook snoep gestrooid, tegenwoordig gaan kinderen met lampionnen langs de deuren om snoep te vragen. Het lijkt een beetje op hoe Halloween in andere landen gevierd wordt, bij Halloween wordt dan gevraagd te kiezen tussen een plagerijtje of snoep geven. Alle vier zijn officiële benamingen van feesten en worden met een hoofdletter geschreven. Vergeet bij Sint-Maarten het streepje tussen beide delen niet.
Met hoofdletter: Halloween, Sint-Maarten, Allerheiligen, Allerzielen
Zonder hoofdletter: halloweenfeest, sint-maartensnoep, dodenherdenking
Sinterklaas
Op 6 december is de sterfdag van Sint Nicolaas, tegenwoordig ook wel bekend onder de naam Sinterklaas. De avond ervoor, op 5 december, vieren we sinterklaasavond, soms ook wel pakjesavond genoemd. Van oorsprong werden op die avond schoenen gezet met een wortel of hooi voor het paard en werd dit verwisseld met een mandarijn, snoep en een klein cadeautje of pakje.
De spellingwijzer Onze Taal schrijft Sinterklaasavond, Sinterklaasfeest en Pakjesavond met een hoofdletter, maar in de officiële spelling is dit allemaal met een kleine letter. Sinterklaas is wel met een hoofdletter als het gaat om de heilige of om het feest. Als het gaat om de rol die gespeeld wordt door een acteur mag het weer met een kleine letter worden geschreven, bijvoorbeeld in ‘We zoeken nog een sinterklaas voor dit jaar’.
Met hoofdletter: Sinterklaas
Zonder hoofdletter: sinterklaasfeest, pakjesavond, sinterklaasavond, sintcadeau
Kerstmis
Op 24 december is het kerstavond, met kleine letter. Op 25 en 26 december vieren we Kerstmis. Dit is de officiële benaming en schrijven we met een hoofdletter. Alle andere benamingen zoals kerstfeest en eerste en tweede kerstdag zijn geen officiële benamingen en schrijven we met een kleine letter, net als samenstellingen met het woord kerst. Het woord Kerstmis stamt overigens af van Christus en mis. Het is bij de Katholieken de mis waarbij de geboorte van Christus wordt gevierd. De periode voor kerst is de advent of adventsperiode. Dit gaat over een langere periode en wordt dus niet gezien als een officiële naam van een feest, dus geschreven met kleine letters.
Met hoofdletter: Kerstmis
Zonder hoofdletter: kerstfeest, eerste kerstdag, tweede kerstdag, kerstavond, kerst, kerstontbijt, kerstviering, kerstboom, kerstversiering, advent, adventsperiode.
Meer lezen?
Wil je meer weten over de oorsprong van de verschillende feestdagen? Ze hebben vaak hun eigen pagina op Wikipedia met veel informatie over de herkomst en geschiedenis, ook worden ‘moderne’ toevoegingen daar uitgelicht.
Bronnen voor informatie over de regels rond hoofdlettergebruik bij feestdagen:
- Artikel op Taaladvies.net (van de Taalunie) over hoofdletters bij feestdagen
- Taalregels voor hoofdletters bij historische en terugkerende periodes op woordenlijst.org (van de Taalunie)
- Artikel op de site van Onze Taal over hoofdletters bij feestdagen
- Artikel op de website van Van Dale over hoofdletters bij feestdagen
- Artikel op de site van Onze Taal over Sinterklaas
- Artikel op de site van Onze Taal over Sint-Maarten en andere heiligen
- Artikel op de site vn Onze Taal over ramadan en andere periodes
In onderstaande tabel licht ik de verschillen uit tussen de officiële spelling en de schrijfwijzer van Onze Taal wat betreft genoemde feestdagen in dit artikel.
| Officiële spelling | Schrijfwijzer Onze Taal |
| oudjaar, oudejaar | Oudjaar, Oudejaar |
| oudjaarsdag, oudejaarsdag | Oudjaarsdag, Oudejaarsdag |
| oud en nieuw | Oud en Nieuw |
| nieuwjaarsdag | Nieuwjaarsdag |
| Nieuwjaar | Nieuwjaar |
| Driekoningen | Driekoningen |
| Valentijnsdag | Valentijnsdag |
| valentijn | Valentijn |
| Aswoensdag | Aswoensdag |
| Witte Donderdag | Witte Donderdag |
| Goede Vrijdag | Goede Vrijdag |
| Stille Zaterdag (paaszaterdag) | Stille Zaterdag (Paaszaterdag) |
| Pasen | Pasen |
| paasdagen | Paasdagen |
| paasfeest | Paasfeest |
| paaszondag | Paaszondag |
| eerste paasdag | Eerste Paasdag |
| tweede paasdag | Tweede Paasdag |
| Hemelvaartsdag | Hemelvaartsdag |
| Hemelvaart | Hemelvaart |
| Pinksteren | Pinksteren |
| pinksterfeest | Pinksterfeest |
| eerste pinksterdag | Eerste Pinksterdag |
| tweede pinksterdag | Tweede Pinksterdag |
| pinkstermaandag | Pinkstermaandag |
| Koningsdag | Koningsdag |
| Koninginnedag | Koninginnedag |
| Prinsjesdag | Prinsjesdag |
| nationale dodenherdenking | Nationale Dodenherdenking |
| dodenherdenking | Dodenherdenking |
| Bevrijdingsdag | Bevrijdingsdag |
| Moederdag | Moederdag |
| Vaderdag | Vaderdag |
| Suikerfeest | Suikerfeest |
| Offerfeest | Offerfeest |
| Werelddierendag | Werelddierendag |
| dierendag | Dierendag |
| Halloween | Halloween |
| Allerheiligen | Allerheiligen |
| Allerzielen | Allerzielen |
| Sint-Maarten | Sint-Maarten |
| Sinterklaas | Sinterklaas |
| sinterklaasavond | Sinterklaasavond |
| sinterklaasfeest | Sinterklaasfeest |
| pakjesavond | Pakjesavond |
| Kerstmis | Kerstmis |
| kerst | Kerst |
| kerstfeest | Kerstfeest |
| kerstavond | Kerstavond |
| eerste kerstdag | Eerste Kerstdag |
| tweede kerstdag | Tweede Kerstdag |
0 reacties
Trackbacks/Pingbacks